Sinh lý nữ tuổi dậy thì

Sinh lý nữ tuổi dậy thì cũng như sinh lý nữ ở bất kỳ độ tuổi nào đều phụ thuộc vào nội tiết tố (hormone) sinh dục. Hiểu rõ sinh lý nữ tuổi dậy thì sẽ giúp con em chúng ta vượt qua được giai đoạn khó khăn này.

Nguyên nhân của sự thay đổi tâm sinh lý nữ tuổi dậy thì

Quá trình dậy thì bắt đầu bằng sự giải phóng hormone từ vùng dưới đồi để truyền tín hiệu đến tuyến yên. Tại đây, tuyến yên sản sinh hormone thúc đẩy buồng trứng tiết ra hormone giới tính estrogen, progesteron và một lượng rất nhỏ testosteron. Chính các hormone này là yếu tố gây ra rất nhiều thay đổi trong sinh lý nữ tuổi dậy thì mà chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài viết này ngay sau đây.
Tuổi dậy thì ở nữ thường bắt đầu từ khoảng 12 tuổi và chấm dứt lúc 18 tuổi. Nếu dậy thì ở bé gái xảy ra trước 8 tuổi sẽ bị xem là dậy thì sớm, sau 13 tuổi thì gọi là dậy thì muộn.

Triệu chứng sinh lý nữ tuổi dậy thì

1. Ngực và mông to ra: thay đổi đầu tiên trong sinh lý tuổi dậy thì.

Chồi vú là triệu chứng xuất hiện đầu tiên. Bạn gái có thể sờ thấy một “cục cứng” ngay phía dưới núm vú. Giai đoạn này tuyến sữa cũng bắt đầu phát triển nhưng chưa tiết sữa. Sau một thời gian, quầng vú bắt đầu dầy lên, có màu thâm sẫm hơn và ngực của bạn gái sẽ to ra thêm một chút. Đồng thời, mông và xương chậu nở nang hơn, lớp mỡ dưới da dày lên tạo nên các đường cong của bạn gái ngày càng hấp dẫn. Tuy nhiên giai đoạn bắt đầu tuổi dậy thì thời gian này có một số khó chịu nhỏ, ví dụ như cái “chồi” ở ngực khiến bạn gái đau ngay cả khi không chạm vào, đôi khi kích thước hai bên ngực không đều nhau. Bạn gái hãy yên tâm vì đó đều là những dấu hiệu bình thường mà bạn nữ nào cũng phải trải qua thôi.

2. Vóc dáng lớn nhanh trông thấy:

Hormone giới tính có tác dụng kích thích phát triển xương giúp bé gái tăng chiều cao rất nhanh. Nhiều em có thể tăng chiều cao cả chục cm chỉ trong vòng 1 năm khi bước vào tuổi dậy thì.

Ngoài sư tăng trưởng chiều cao vượt trội, dấu hiệu tiếp theo của sự thay đổi sinh lí nữ tuổi dậy thì là do hormone testosteron tuy chiếm hàm lượng rất nhỏ trong cơ thể nhưng giúp các em gái hình thành cơ bắp đủ để các em phát triển khỏe mạnh hơn nhưng tất nhiên không thể cuồn cuộn cơ bắp như các bạn nam.

3. Xuất hiện lông mu, lông nách:

Tại âm hộ sẽ xuất hiện một vài sợi lông lưa thưa mà chúng ta gọi là lông mu, sau đó chúng mọc nhiều hơn, dài hơn và có thể xoăn nữa.
Khoảng 2 năm sau khi lông mu xuất hiện, bạn gái bắt đầu mọc lông vùng nách. Sự phát triển của lông vùng nách cũng tương tự như lông mu, từ từ nhiều lên và màu sắc sậm đen dần. So với con trai, con gái có lông vùng nách ít hơn rất nhiều.

4. Kinh nguyệt: Bước ngoặt thay đổi lớn trong cuộc đời

Sinh lý nữ tuổi dậy thì không những biểu hiện bằng những thay đổi vẻ bề ngoài mà còn kèm theo rất nhiều biến đổi bên trong cơ thể. Âm đạo, tử cung và buồng trứng của bạn gái bắt đầu phát triển. Khi buồng trứng bắt đầu phóng noãn trứng lần đầu tiên là lúc bắt đầu hình thành chu kỳ kinh nguyệt  hàng tháng và chỉ chấm dứt thực sự khi về già (mãn kinh). Nếu trứng gặp tinh trùng và thụ tinh, bạn gái có thể mang thai, nội mạc tử cung dày lên và bạn gái sẽ không thấy kinh nguyệt ở các chu kỳ tiếp theo. Nếu không được thụ tinh, lớp niêm mạc lòng tử cung bong tróc ra, bạn nữ sẽ thấy mình có kinh nguyệt.

Thời điểm xuất hiện kinh nguyệt của mỗi bạn nữ có thể khác nhau, vì vậy các bạn gái không cần phải quá lo lắng khi thấy mình có kinh sớm hoặc trễ hơn các bạn nữ cùng lớp.
Chu kỳ kinh nguyệt lúc này chưa thật sự ổn định, chu kỳ dài ngắn khác nhau (kinh nguyệt không đều) nhưng kinh nguyệt đánh dấu sự thay đổi quan trọng trong tâm sinh lý nữ tuổi dậy thì. Gần đến kỳ kinh, mặt bạn gái nổi nhiều mụn, ngực căng đau làm cơ thể khó chịu. Trong ngày đầu hành kinh, một số bạn gái đau vùng bụng dưới dữ dội đến vã mồ hôi (thường xuất hiện trong ngày có kinh đầu tiên) còn gọi là “thống kinh”, ảnh hưởng đến sinh hoạt và việc học hành của bạn nữ.
Khi hành kinh bạn gái nên lưu ý giữ vệ sinh sạch sẽ vùng kín để tránh bệnh viêm nhiễm phụ khoa. Nếu bị thống kinh, các em gái có thể khám bác sĩ để được kê toa thuốc giảm triệu chứng đau bụng và nghỉ ngơi. Các em đừng quá lo lắng vì thống kinh chỉ kéo dài chừng vài giờ sau đó cơn đau dịu lại và hết hẳn, và có thể học tập và sinh hoạt bình thường. Nếu dùng thuốc giảm đau nhóm kháng viêm non steroid chừng 1 viên thì triệu chứng đau sẽ giảm nhanh hơn và cũng chẳng nguy hại gì nếu mỗi tháng chỉ uống 1 viên thuốc này.

5.Nổi mụn trứng cá: dấu hiệu các em gái rất không muốn có!

Khi đến tuổi tuổi dậy thì, tuyến bã nhờn dưới da hoạt động rất mạnh tiết ra chất bã nhờn. Nếu bã nhờn vì lý do nào đó mà không thoát ra được sẽ nằm lại trong lỗ chân lông, bít tắc lổ chân lông và tích tụ thành một cục nhỏ màu trắng đục gọi là mụn trứng cá. Sắp đến kỳ kinh nguyệt là lúc tuyến bã nhờn hoạt động mạnh nhất nên các bạn gái tuổi dậy thì sẽ dễ thấy các cục mụn trứng nổi lên đặc biệt ở vùng da mặt.
Lúc mụn trứng cá mới mọc thường có màu đỏ, có thể ngứa hoặc đau. Khi mụn trứng cá chín, nó chuyển sang màu trắng đục. Nếu không cẩn thận khi rửa mặt cọ xát mạnh hoặc nặn mụn có thể làm mụn trứng cá vỡ ra. Vì vậy nếu muốn nặn mụn trứng cá, hãy chọn những mụn trứng cá đã chín và vệ sinh sạch sẽ da tay, mặt và khử trùng dụng cụ nặn mụn bằng cách ngâm với dung dịch cồn 70 độ trong khoảng 15-30 phút. Tốt nhất là nên xông hơi vùng mặt khoảng 15 phút trước khi nặn để lổ chân lông hở ra sẽ dễ dàng nặn mụn và đỡ đau. Khi nặn mụn xong nhớ rửa mặt lại một lần nữa, thoa mặt bằng nước hoa hồng để se khít lỗ chân lông. Tuyệt đối không sờ mụn và nặn mụn bằng tay vì rất dễ nhiễm trùng làm cho tình trạng mụn trứng cá nặng thêm, khi lành để lại nhiều sẹo xấu trên khuôn mặt.
Thông thường khi bạn gái đến khoảng tuổi 20, cơ thể đã ổn định hơn, hiện tượng mụn trứng cá sẽ bớt dần đi. Tuy nhiên nếu thấy mụn trứng cá xuất hiện quá nhiều, phụ huynh nên đưa bé gái đến gặp bác sĩ da liễu để điều trị để không ảnh hưởng thẩm mỹ và tâm lý của con mình.

6. Mùi cơ thể-nét đặc trưng trong sinh lý nữ tuổi dậy thì

Mỗi người sẽ có một mùi cơ thể đặc trưng khác nhau. Mùi cơ thể được hình thành nên do tăng tiết mồ hôi. Tuy nhiên hãy cẩn thận vì mùi cơ thể có thể trở thành thứ khiến chính bản thân họ và người xung quanh cảm thấy khó chịu.
Vị trí tiết ra nhiều mồ hôi nhất là vùng dưới cánh tay (nách) và vùng kín. Vì vậy trong thời gian này, bạn nữ phải chú ý vệ sinh thật sạch sẽ đặc biệt là 2 vùng trên để kiểm soát mùi nhé!

7. Những rung động đầu đời ở các em gái

Tuổi dậy thì các em bắt đầu có những suy nghĩ độc lập, coi mình là duy nhất và là trung tâm của vũ trụ. Từ một cô bé ngoan hiền, các em có thể biến thành một cô nàng tuổi teen ương bướng có cái tôi rất cao. Đây là giai đoạn nổi loạn tuổi dậy thì nếu cha mẹ không gần gũi hướng dẫn các em thì các em rất dễ bị sa ngã vào những thú vui hay cám dỗ. Đặc biệt là những tình cảm rung động đầu đời rất đẹp và dễ thương nhưng đừng để nó biến thành vết thương ảnh hưởng tương lai sau này của các em.
Một đặc điểm tâm sinh lý nữ tuổi dậy thì là thay vì tâm sự với cha mẹ, bạn gái thích trò chuyện với các anh chị lớn tuổi hơn một chút hoặc bạn bè đồng trang lứa vì các em cảm thấy được chia xẻ, thông cảm hơn. Do sự thay đổi hormone nội tiết làm cho các em bắt đầu có những rung động đầu đời với bạn khác giới, tuy nhiên tình cảm này thường hay thay đổi chứ hiếm khi ổn định.

8. Ham muốn tình dục ở tuổi dậy thì: coi chừng hậu quả khó lường

Hormone giới tính đưa đến những thay đổi trong sinh lý nữ tuổi dậy thì, trong đó có sự tò mò khám phá cơ thể. Những hình ảnh nhạy cảm mang tính chất khiêu dâm có thể làm cho các em có thể bị kích thích ham muốn tình dục đưa đến một số em bắt đầu thủ dâm. Một số em có ý định muốn quan hệ tình dục – điều này rất nguy hiểm nên cha mẹ cần giải thích để các em hiểu rằng những tình cảm ở lứa tuổi dậy thì thường chỉ là rung động đầu đời thoáng qua rất nhanh, nó không phài là tình yêu sâu sắc để tiến tới hôn nhân. Tình cảm này có thể là kỷ niệm rất đẹp trong cuộc đời nhưng cũng có thể là những vết thương mãi mãi về sau. Vì vậy cần giáo dục các em để tình cảm phát triển tự nhiên nhưng phải có giới hạn. Đây chưa phải là lúc để các em có thể làm chuyện “người lớn” vì đặc điểm tâm sinh lý tuổi dậy thì cơ thể chưa phát triển hoàn thiện, tình cảm các em không ổn định “sáng nắng, chiều mưa” và quan hệ tình dục không an toàn có thể dẫn đến tình trạng mang thai ngoài ý muốn khi các em còn rất nhỏ tuổi.
Nếu phải bỏ thai, tâm lý và sức khỏe các em gái sẽ chịu sự tổn thương nặng nề, đôi khi hậu quả là gây vô sinh. Nếu bé gái khi sinh con khi tuổi còn quá trẻ, đứa trẻ có khả năng bị dị tật hoặc phát triển không bình thường. Điều này không những là gánh nặng cho gia đình, xã hội mà tương lai của bạn gái đó sẽ đi về đâu?

Vì vậy, để tránh những hậu quả đáng tiếc ảnh hưởng tương lai của trẻ sau này, phụ huynh mà đặc biệt người mẹ hãy gần gũi và quan tâm đến con gái của mình, hãy dạy con cách tự bảo vệ bản thân và phòng tránh việc mang thai ngoài ý muốn. Các bậc cha mẹ cũng đừng nổi nóng nếu tình cờ bắt gặp con mình đang có hành vi thủ dâm. Bản chất của thủ dâm là không xấu vì thủ dâm là để thỏa mãn sự tò mò và ham muốn của bản thân, nhưng nên khuyến cáo cho con biết cách tránh gây tổn thương đến vùng kín và đặc biệt không thủ dâm liên tục dễ trở thành thói quen gây nghiện sẽ rất nguy hại (xem thêm bài viết Hỏi đáp sinh lý nữ).
Nhìn chung sinh lý nữ tuổi dậy thì là quá trình rắc rối và phức tạp. Cha mẹ hãy chính là chỗ dựa vững chắc nhất để giúp cho con cái vượt qua giai đoạn khó khăn này.